المرسلات

پیام رسان ها: almorsalat@

المرسلات

پیام رسان ها: almorsalat@

المرسلات

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «علامه طباطبایی» ثبت شده است





💢 #حکمت تا کجا #امتداد می یابد؟

🔰محسن ابراهیمی

✅مقام معظم رهبری در مواضعی از کلام مبارکشان فرموده اند که حکمت باید امتداد پیدا کند. بر اساس فرمایش ایشان، بحث هایی در تفسیر «امتداد حکمت» و فعالیت هایی جهت «امتداد حکمت» صورت گرفته است. در ادامه چند نکته را در مورد امتداد حکمت بیان می کنیم.

✅ترکیب «امتداد حکمت» از دو واژه «امتداد» و حکمت» تشکیل شده است. در گام اول باید مشخص کنیم که مراد از «حکمت» چیست؟ از بیانات رهبری و همچنین مقالات و مباحثی که پیرامون این عنوان صورت گرفته است، مشخص است که مراد از حکمت، همان علمی است که به تعبیر دیگر به آن فلسفه گفته می شود.
با توجه به این مطلب باید توجه داشت که حکمت و فلسفه علمی است که دو ویژگی عمده دارد:
1- فلسفه علمی است که در مورد موجود بما هو موجود بحث می کند و همه مسائل آن گزاره های هستی شناسانه و حقیقی هستند و گزاره های از جنس «باید» و «اعتبار» در آن راه ندارد.
2- روش سلوک در این علم و به دست آوردن معلومات جدید، برهان است. علامه طباطبایی در مدخل نهایه الحکمه می فرمایند: «نقتصر فیه على استعمال البرهان» از این ویژگی بدست می آید که علم فلسفه، محدود به گزاره هایی است که مقدمات برهانی بر اثبات آن وجود داشته باشد و در غیر اینصورت از علم فلسفه و گزاره فلسفی خارج خواهیم شد.

✅نکته دیگر  این است که گزاره هایی که از جنس «باید» هستند بر دو دسته اند. یک دسته باید هایی هستند مثل اینکه وقتی دانستیم که «نمک از کلر و سدیم تشکیل شده است»، برای ساخت نمک می گوییم که «باید کلر و سدیم را با هم ترکیب کنیم». این «باید» ها با «هست» ها رابطه ضرورت بالقیاس دارند. 
دسته دوم «باید» های قراردادی و اعتباری هستند. که در این دسته بر خلاف دسته اول، اعتبار و قرارداد وجود دارد. اما در دسته اول، در واقع قرارداد و اعتبار وجود ندارد. مسائل علم فقه و بخش هایی از علوم انسانی جدید از نوع بایدهای دسته دوم(قرارداد و اعتبار) هستند.

✅سوالی که وجود دارد این است که رابطه بین «باید»های اعتباری و گزاره های هستی شناسانه فلسفی چیست؟ برخی منکر رابطه اند و برخی رابطه را، رابطه تولیدی و علی-معلولی می دانند. اما نظر صحیح این است که رابطه آنها تولیدی نیست بلکه رابطه منطقی بین هست و بایدقراردادی وجود دارد.
شهید مطهری در اصول فلسفه می فرمایند: «در اعتباریات همواره روابط موضوعات و محمولات وضعى و قراردادى و فرضى و اعتبارى است و هیچ مفهوم اعتبارى با یک مفهوم حقیقى و یا یک مفهوم اعتبارى دیگر رابطه واقعى و نفس الامرى ندارد و لهذا زمینه تکاپو و جنبش عقلانى ذهن در مورد اعتباریات فراهم نیست و... ما نمى توانیم با دلیلى که اجزاء آنرا حقایق تشکیل داده اند(برهان) یک مدعاى اعتبارى را اثبات کنیم»(ج2ص168)
همچنین در کتاب جهان بینی توحیدی چنین نگاشته اند: «اینچنین بایدها نتیجه منطقی آنچنان هست هاست»(ص8)

✅نکته دیگر این است که علوم انسانی جدید که امروزه محل بحث جوامع علمی است و برای تولید آنها تلاش می شود، ترکیبی از گزاره های «هست» و «باید(به معنای قرارداد)» است.

✅حال با این توضیحات به سراغ معنای «امتداد» می رویم. از برخی از نوشته ها و توضیحات چنین بر می آید که «امتدادحکمت» به این معناست که علوم انسانی جدید را با علم فلسفه تولید کنیم. با توجه به توضیحات فوق مشخص می شود که این امر صحیح نیست. چرا که اولا نمی توان از گزاره های هستی شناسانه، بایدهای قراردادی تولید کرد و ثانیا فلسفه بر مدار برهان می چرخد و نه تنها در گزاره های اعتباری بلکه در بسیاری از گزاره های هستی شناسانه علوم انسانی، مقدمات برهانی وجود ندارد. پس نتیجه می شود که هیچ موقع نمی توان علوم انسانی را از علم فلسفه تولید کرد.

✅اما معنای صحیح امتداد حکمت که از بیانات رهبر معظم انقلاب بدست می آید این است که بوسیله علم فلسفه و حکمت، مبانی علوم انسانی را که عمدتا مبانی پوزیتویستی هستند، تغییر دهیم و مبانی صحیح اسلامی را جایگزین کنیم. ایشان فرموده اند:"فلسفه های مضاف مثل فلسفه علوم انسانی، فلسفه روانشناسی... چیزهایی است که امتداد حکمت ما محسوب می شود"

✅آنگاه باید تولید مسائل «هست» و «باید» علوم انسانی را با «علم فقه» و بر اساس روش صحیح فقاهت انجام دهیم. البته علم فقهی که خود را محدود به کتاب الطهاره تا دیات نمی داند و خود را مکلف به تولید علوم انسانی جدید می داند. بر همین اساس است که ایشان کرارا فرموده اند که فقه باید توسعه یابد و مسائل جدید علوم انسانی را بر اساس «فقه جواهری» حل کند.

✅کتاب هایی همچون "انسان بعدالدنیا"، "الولایه" از علامه طباطبایی و "نظام حقوق زن" و "انسان و ایمان" از شهید مطهری، نمونه های عینی از امتداد حکمت می باشند.

97.11.25


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۵ بهمن ۹۷ ، ۲۳:۳۳

عدالت در جمهوری اسلامی


عدالت نه تنها هدف نهایی تمدن اسلامی نیست بلکه به عنوان یکی از اهداف میانی در تمدن اسلامی مطرح است.


استاد علی فرحانی

سلسله مباحث اندیشه های تمدن ساز امام خمینی و علامه طباطبایی

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۷ فروردين ۹۷ ، ۱۶:۳۶